رصد ستاره ی ابوالهول زرد

«تلسکوپ بسیار بزرگ» رصدخانه فضایی اروپا، ستاره زردرنگ عظیمی را به قطر بیش از 1300 برابر اندازه خورشید رصد کرده است.

به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی نجومی به نقل از ایسنا، این ستاره همچنین بخشی از یک سیستم دوگانه با یک ستاره همراه مدارگرد است؛ ستاره کوچک‌تر به اندازه‌ای به والد غول‌پیکر خود نزدیک شده که در تماس فیزیکی با آن قرار دارد.

ماهیت عظیم ستاره غول‌پیکر جدید موسوم به (HR 5171 A (1 با استفاده از تصویربرداری دقیق «تداخل‌سنج تلسکوپ بسیار بزرگ» (VLTI) رصدخانه اروپا کشف شد.

خود تلسکوپ بسیار بزرگ، تلسکوپی منفرد نیست، بلکه از چهار واحد تلسکوپ تشکیل شده که هر یک از آینه‌ای اصلی به قطر 8.2 متری‌ برخوردارند. علاوه بر این، تلسکوپ بسیار بزرگ، مجهز به تلسکوپ‌های سیار کمکی 1.8 متری است.

تداخل‌سنجی، ترکیب نور جمع‌آوری‌شده از چهار تلسکوپ اصلی و تلسکوپ‌های کمکی را امکان‌پذیر می‌کند و این موضوع خلق یک تلسکوپ غول‌پیکر به قطر 140 متر را ممکن می‌سازد.

جرم کیهانی (HR 5171 A (1 بزرگ‌ترین عضو گروه بسیار نایاب ستاره‌ای موسوم به «ابرغول زرد» است. این ستارگان بی‌نهایت بی‌ثبات بوده و نماینده شفاف‌ترین ستارگانی هستند که تاکنون شناخته شده‌اند. ماهیت بی‌ثبات ستاره تازه‌کشف‌شده از لحاظ فیزیکی و همچنین بیرون ریختن مکرر مقادیر ماده ستاره‌ای توسط آن به نمایش گذاشته می‌شود و این امر جو بسیار منبسطی را برای آن به دنبال داشته باشد.

ستاره (HR 5171 A (1 تقریبا 50 درصد بزرگ‌تر از ابرغول «بتلگئوس» است که در فاصله 12 هزار سال نوری از زمین قرار دارد. قطر جسم مزبور 1300 برابر خورشید گزارش شده و بیش از یک میلیون برابر نیز شفاف‌تر از ستاره منظومه شمسی است.

وجود یک ستاره همراه توسط رصدخانه‌های مختلف تایید شده و بر اساس داده‌های دریافتی، ستاره کوچک هر 1300 روز، حول والد عظیم خود می‌چرخد. 

منبع : مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی - نجومی

مدارگرد مریخ ، ناسا دچار نقص فنی شد

به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی نجومی به نقل از ایرنا، از شین هوا، ناسا اعلام کرد: اکنون دانشمندان این سازمان برای حل این مشکل و برگرداندن این مدارگرد به وضعیت عملیاتی کامل تلاش می کنند.

مارس اوربیتر روز یکشنبه بعد از آن که یکی از رایانه های اصلی اش دچار مشکل شد به ناچار رایانه اصلی دوم را جانشین رایانه اول کرد و در یک اقدام احتیاطی مدارگرد را در وضعیت نیمه خاموش قرار داد.

این مدارگرد مریخ علاوه بر نظارت بر سطح مریخ ، وظیفه انتقال اطلاعات جمع آوری شده از دو مریخ نورد فعال ناسا در سطح این سیاره سرخ را نیز برعهده دارد و اکنون تمام این فعالیت ها متوقف شده است.

در حال حاضر این دو مریخ نورد برای انتقال اطلاعات خود به زمین از دیگر مدارگرد مریخ ناسا به نام مارس اودیسه استفاده می کنند.

مارس اوربیتر هشت سال قبل در مدار کره مریخ قرار گرفت. قرار بود مدت ماموریت این فضاپیما فقط دو سال باشد.

منبع : مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی - نجومی

عطارد کوچکتر شده است

بر اساس شواهد جدید جمع‌آوری‌شده توسط فضاپیمای «مسنجر» ناسا در عطارد، شعاع این سیاره طی چهار میلیارد سال حدود هفت کیلومتر و بسیار بیشتر از آنچه تصور می‌شد، کاهش یافته است.  

به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی نجومی به نقل از ایسنا، این یافته‌ها معماهای کنونی پیرامون تکامل سیاره عطارد را حل می‌کند.

تصاویر پیشین از ویژگی‌های سطحی عطارد نشان داده بود علی‌رغم خنک‌شدن طی تمامی عمرش، این سیاره صخره‌ای تقریبا فشرده نشده است؛ اما مدلسازی شکل‌گیری و پیرشدن عطارد نمی‌توانست این یافته‌ها را توضیح دهد.  

هم‌اکنون «پاول کی. بایرن» و «کریستین کلیمزاک» از «موسسه کارنگی» واشنگتن و همکارانش از تصاویر دقیق مسنجر و داده‌های توپوگرافی برای تولید نقشه جامع ویژگی‌های زمین‌ساختی عطارد استفاده کردند. این نقشه نشان می‌دهد عطارد به طور قابل‌توجهی هنگام خنک‌شدنش کوچک شده است.  

محققان تخمین زده‌اند شعاع این سیاره ممکن است بین 4.6 و هفت کیلومتر کاهش یافته باشد. 

منبع: مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی - نجومی

مشتری قابل رویت در این شب ها

در این شب ها، مشتری در مقابله است و در تمام طول شب در آسمان نمایان است. در واقع مشتری دقیقا در نقطه مقابل خورشید است و هنگامی که خورشید در غرب آسمان غروب می کند، مشتری از شرق طلوع می کند. بهترین زمان برای رصد مشتری تا یک سال اینده فرا رسیده است.

مقابله زمانی رخ می‌دهد که خورشید و زمین و یک سیاره‌ی زبرین (سیاره‌ای که مدارش در ورای مدار زمین به دور خورشید است) هر سه در یک راستا قرار بگیرند. در این حالت سیاره هم‌زمان با غروب خورشید طلوع می‌کند. این شب‌ها مشتری در مقابله است.

فقط دو هفته از نقطه اعتدال زمستانی فاصله گرفته ایم و هنوز شب های طولانی در پیش داریم و این به این معنی است که مشتری حدود 12ساعت در آسمان شب دیده می شود. یعنی در تمام طول شب می‌توان این سیاره‌ی زیبا را رصد کرد.

این شب‌ها، مشتری پس از ماه و سیاره‌ی زهره پرنورترین جرم آسمانی است که می‌توان با چشم غیرمسلح رصد کرد. اما اگر با یک دوربین دوچشمی یا تلسکوپی کوچک این سیاره را رصد کنید، می‌توانید چهار قمر گالیله‌ای آن را به راحتی رصد کنید. به دلیل طولانی بودن شب ها، می‌توان رقص اقمار مشتری و پیدا و پنهان‌شدن آن ها در سایه‌ی این سیاره را در طول شب رصد کرد.

همچنین با تلسکوپ های کمی قوی تر، با بزرگنمایی بالاتر از 4اینچ می توان لکه سرخ مشتری را رصد کرد. چون مشتری در شب بیش از 12ساعت بالای افق قرار دارد و حرکت وضعی مشتری حدود 10ساعت است، می توان به راحتی  گردش این سیاره به دور خودش را از روی عوارض سطحی سیاره رصد کرد و طول دقیق حرکت وضعی را تخمین زد.

منبع:ماهنامه نجوم

تصاویر بسیار زیبا از جهان هستی!!

شفق قطبی چگونه بوجود می آید؟

زمانی که بادهای خورشیدی به سمت سیارات روانه شدند سیلی از ذرات باردار  خورشیدی به جو و مغناطکره سیارات برخورد میکند که اینجا اگر سیاره مغناطکره مناسبی داشته باشد میتواند این ذرات را دفع کرده و  سطح سیاره را از برخورد این ذرات زیانبار حفظ کند.برخورد ذرات باردار پلاسمای خورشیدی با اتم‌ها و مولکول‌های جو زمین در لایه یونسپهر  جو موجب پدید آمدن شفق قطبی یا آرورا می‌شود .با برخورد ذرات بادهای خورشیدی به مولکول‌های جو ، مولکول‌های جو تحریک می‌شوند و انرژی دریافت می‌کنند و هر عنصری نسبت به چیدمان مداری e خود پس از دریافت انرژی , الکترون لایه تراز آن برانگیخته شده به صورتی که از لایه خود با گرفتن انرژی به لایه بالاتر رفته و به دلیل آنکه در لایه بالاتر پایدار نیست انرژی که گرفته بود را به صورت فوتون آزاد کرده و به لایه پایه خود باز می گردد و انرژی اضافه را به صورت تابش‌های مرئی یا نامرئی آزاد می‌کند.

تابش‌های مرئی شفق ها را می توان از روی زمین و در عرض های بالای 60 درجه شمالی و جنوبی به راحتی مشاهده کرد اما تابش‌های پرتو X و فرابنفش باید از فضا دیده شوند چون جو زمین بسیاری از تابش‌ها را جذب و فیلتر میکند که خود یک نعمت است چرا که این تابش ها زیانبار هستند و  اگر عکس های تهیه شده از فضا را که فضانوردان ایستگاه فضایی میگیرند ببینید این تابش ها مشخص هستند .رنگ‌های گوناگون  شفق قطبی هم مربوط به تحریک شدن مولکول‌های متفاوت موجود در جو بالایی زمین است. دو گاز اکسیژن و نیتروژن دو ماده ای هستندکه بیشترین فراوانی را در جو زمین دارند و رنگ های قرمز و سبز که در شفق های قطبی دیده میشوند حاصل تحریک شدن این دو گاز هستند البته وجود گازهای اندک دیگر در جو زمین باعث میشود تا رنگ های دیگر هم بعضا” دیده شوند .حال سوال اینجاست که چرا همه عرض های جغفرایایی  کره زمین نمیتوانند این پدیده زیبای جوی را تماشا کنند که باید اینگونه پاسخ داد چون زمانی که مغناطکره زمین ایجاد سد میکند در برابر ذرات باردار خورشیدی این ذرات به سمت قطب های مغناطیسی زمین که در ناحیه شمال و جنوب کره زمین قرار دارند راهنمایی شده و جذب قطب های مغناطیسی میشوند که حاصل این عمل برانگیخته شدن جو فقط در نواحی شمالی و جنوبی زمین است .

 

تاریخچه اختر شناسی در اسلام

ستاره‌شناسی در دوران اسلامی به اخترشناسی در تاریخ کشورهای اسلامی گفته می‌شود که بر اساس ستاره‌شناسی بطلمیوس پایه نهاده شد. نخستین ستاره‌شناسان مسلمان، در نیمهٔ دوم قرن سوم هجری در بغداد پدیدار شدند. آثار اخترشناسی دانشمندان مسلمان بیشتر برپایه زیج‌های ایرانی و هندی بنا شد. زیج شهریاری که به دستور انوشیروان در ایران نگاشته شده بود، توسط ابوالحسن تمیمی به عربی ترجمه شد؛ و نخستین اثر ستاره‌شناسی در دوره اسلامی تألیف گشت. نخستین ستاره‌شناسی رسمی عباسیان، محمدفزاری بود. شخص دیگری که در شناساندن نجوم هندی به مسلمانان سهم مهمی داشت، یعقوب بن طارق بود؛ او اثرسانستریک موسوم به سدهانت را که آریایهاتا نوشته بود، به عربی ترجمه نمود.

مامون خلیفه عباسی دستور داد که کتاب المجسطی را از یونانی به زبان عربی ترجمه کنند. همچنین مأمون دستور به تهیه زیج مامونی داد. در نیمه دوم سده سوم، نیریزی شرحی بر المجسطی نوشت و اثری درباره اسطرلاب تألیف کرد. ثابت بن قرة، حرکت نوسانی برابران (اعتدالین) را نپذیرفت اما فاصله اوج خورشید را از زمان بطلمیوس تا زمان خودش کشف کرد، وی همچنین کتابی درباره خورشیدگرفتگی و ماه گرفتگی  نوشت. به دستور ابن سینا فهرستی از ستارگان تهیه شد. ابوریحان بیرونی نخستین دانشنامه ستاره‌شناسی در کشورهای اسلامی را تدوین کرد، و در آن از حرکت سیارات و گردش زمین به دور خورشید نوشت.